Şeker Fabrikası - 1927 - 1

                       Uşak Terakki-i Ziraat Türk Anonim Şirketinin 22 eylül 1927 Tarihinde
                         Uşakta Şirket Merkezinde Vuku Bulacak Alelade Heyet-i
                                 Umumiye İçtimaına Ait Ruzname-i Müzakerat

            1 - Meclis İdare ve murakıp raporunun kıratı.
 
                2 - 1926 - 1927 sene -i maliyesine ait bilançonun tetkiki ve tasdiki ve meclis - idarenin ibrası

                3 - Sanayi ve Maden Bankası tarafından şirket nizamnamesinin 1,2,5,9. Maddeleriyle Murakıp Hakkı Bey tarafından beşinci maddenin Skoda müessesesine talluk eden (müessesesini alakada eden) fıkrasının tadili hakkındaki teklifin müzakeresi.

                4 - Katib - i adillerin anonim şirketleri meclis-i idare azalıgıyla murakıplıgında bulunamayacakları bildirildiginden meclis-i idarede bulunan Uşak katib- i adli yerine bir digerinin tayini hususunnun müzakeresi.

                5 - Nİzamnamenin üçüncü maddesi mucibince meclis-i idare azalarından sülüsanın ted-bdilen ve murakıpların yenidn intihabı.

                Haşiye - Şirket nizamnamesinin bazı maddelerinin tadili teklif edildiginden bir hisseye malik olan hissedaranın bile bi'z-zat veya bir vekil tayiniyle reylerini istimal edebileceklerdir.

                                                                    Meclis-i İdare Raporu
   
            Şirketimizin muamelat ve hesabat-ı umumiyesi arene eden bilanço ve kar ve zarar hesapları takdim edilmiş bilançoya nazaran fabrikanın 1927 mart-ı nihayetindeki hesabı bakayasına göre bir milyon beşyüz seksen üçbin dörtyüz elli lira kırk beş kuruşa maliyeti tespit edilmiştir.Gerek inşaat gerekse henüz noksan bulunan alet ve edevat siparişiatı dolayısıly afabrika hesabını olunması lazım gelen sarfiyata devam olunmaktadır.
 
                1926 senesi zarfında ziraat-ı umurine aktf olunan ehemmiyete ragmen gerek fenni istihbarat nokta-i nazarından bil'zarur vukua gelen noksanlar ve gerekse teşkilat kifayetsizliği ve vutehassıs eshas tedariki hususunda cekilen muşkilat dolayısıyla fabrikayı azami kabiliyet sa-i ile çalıştıracak izharatta bulunulamadıgı teşkilat'ı idariyede dahi tecrübe noksnı dolyısıyla varılması lazım gelen tekamile erişilemedigi ve ancak günden güne muamelat ve teşkilat ıslah edilerek muçhul bir terekkii temin olundugunu arz ederiz.

                 Bu esbab taht'ı tesirinde şirketini muamelatı umumiyesi her ne kadar bu sene ümit edilen temettü (gelir) temin edememiş ise de sene-i atiyede azami mesai sarf edilerek tam kumpanya çalıştırılıp temettü temin edecek bir neticeyi alacağımızı ümit eylemekyetiz.1926 senesi tesis senesi  olmak itibariyle mühim miktarda ve müteferrik şekil ve  suretlerle sarfiyat yapılmış olduğundan muhasebe evrakında görülmüş bazı noksanların  peyderbey ikmaline ve muhtac - tasfiye hisse senedatı hesabatı ve hesebat- ı muallaka gibi bazı hesapların 1927 senesi zarfında tasfiyesine çalışılmaktadır.

                 Takdim eylediğimiz bilanço kar ve zarar hesaplarında görülen rakamlar muamelat ve hesebatın netayicini kafi miktarda göstermek itibariyle muhtaç- ı tafsil bulunmamıştır.

                 Önümüzdeki sene zarfında fabrikanın esaslı bir noksanı kalmamış olacagından bilhassa ziraat hususatına atf- ı ehemmiyet olunacagını ilave ederiz.

                 25 Temmuz 1927 
  
                 Aza: Ahmet Remzi,  Aza: Nuri , Reis- i Sani: İsmail , Reis : Abdullah Hüsrev ,  Aza :  Süleyman Sami , Aza:  Mustafa ASım , Aza:  Ahmet Hulusi 

                                                                           Murakıp Raporları

             Uşak Terakki-i Zİraat Hİssedaran Heyet - i Umumiyesine 

                 Şirketimizin on üç aylık hesabatını mübeyyin bilançonun bil- tetkik kuyudat ve defatir - i esasiye muvafık olduğunu arz ederiz.

                1926 senesi zarfında büyük bir faaliyet ile tesisatını ikmal etmek mecburiyetinde bulunan şirketimizin muhasebe teşkilatı ihtiyaca göre tanzim edilmemiş olduğundan hesabatta zaruri imtizamsızlıklar mevcut olmuştur.Ez cümle inşaat için fabrikaya sevk edilen malzemenin sarfiyat evrakında o vakitler tam bri intizam temin edilemediğinden sene nihayetinde mevcut malzemeyi tespit ettikten sonra bakaya kalan miktarın inşaata sarf edilmiş oldugunu kabul etmek mecburiyeti hasıl olmuştur ve esasen meclis-i idare raporunda arz edildiği vecihle 1926 senesi muhasebe evrakındaki noksanların ikmaline çalışılacağı zikredilmiş oldugundan bu bapta da beyan - ı mütalaaya lüzum görülmemiştir.

                  Muhasebe- i teşkilat ve mesaisinin 1927 senesinde daha mükemmel bir şekle ifrağı lazımdır.Son zamanlardaki tetkikatımızda hesabat günü gününe tutulmayarak bir kaç ay geri kaldıgı görülmüş ve bu hususta  alakadarının nazar- ı dikkati celp edilmiştir.Hisse senedatı hesabatında henüz taksitleri tahsil olunmamış mebaliğ bulundugu gibi bono ile satılıp vadesi vadesi hülul ettiği halde tahsil edilememiş oldukca mühim bir matlup senedatı cüzdanının bulundugu görülmüş olmakla bunun faizleri ile beraber tahsil edilmesi derece - i vacibedir.

                  Muamelatın idare - i umumiyesine gelince : Şirket - i umurinin mesul bir el ile idare edilmesi lazım gelir iken buna riayet edilmemek yüzünden şirket muamelat - ı umumiyesi mahrur layıkında tedvir edilememiş ve şirket için matlup netayic- i iazıme istihsal edilememiştir. Ve bilhassa pancar ziraatı sahasında bu idaresizlik mühim surette tesiratını göstermiş,şirketin katlanmış oldugu fedakarlıkla münasip bir netice elde edilememiştir. Ve hatta 1927 senesi zirrat programı vaktinde tespit edilmediginden idare-i umumiyenin bu noksanı yüzünden gelecek sene kumpanyasından da tam bir surette istifade etmemek tehlikesi tahaddüs etmiştir.Esasen meclis-i idarenin de mukerreran nazar - ı dikkatini celp ettiğimiz gibi şirkeitn muamelat- ı umumiyesini hüsnü tedvir ve şirketi harice karşı hüsnü temsil ederek umumun emniyet ve itimadını celp edecegi bir şekilde ehmemmiyet ve muamelatı ile mütenasip mükemmel bir idarenin tesisi zarureti bir defa daha heyet-i umumiye-i muhteremenize arz ederiz.

                  11 Ağustos 1927
         Murakıp : Selahattin Nevzat
                 Murakıp: Hayrettin 

                                          
                                         Uşak Terakki-i Ziraat Türk Anonim Şirketi
                                                      Heyet-i Umumiye - i Alisine 

              Muhterem Efendiler

                 1338 (1922) senesinde her türlü müşkülat ve yokluğa rağmen teşkil eden şirketimizin 1927 senesi müstahsil bir vaziyete tekamül etmiş bulunması ve sermaye - i lazımesinin bir milyon iki yüz bin liraya iblagı dolayısıyla sanayi-, dahiliyemizin en mühim kısmını temin ve bilhassa şeker istihsali hususundaki muvaffakiyetimizden mütevellit büyük şerefin bu günkü fen ve terakki asrında pek çok ehemmiyeti bulundugu maüliftihar beyanıyla ber vech - i bir kıta teftiş raporu arz olunur efendim.

                Şirketimizin 1927 senesi teşkilat-ı ziraiye hususunda memurlarının noksanlıgına ragmen miktarda pancar zerh (pancar ektirilmekle) ettirilmeğe muvafık olunmuştur.

                Fabrikanın devam-ı ıfaaliyeti için lazım gelen ziraat makinaları ,traktör, alat- ı ziraiye ve levazımat - ı inşaiyye için sarf gösterilen meblagın sarf zarureti , ihtiyacatımızın temini zımnında (hakkında) sarf edilmiş bulundugu bil-tetkik anlaşılmaktadır.

                 Şirketimizizn bütün ihtiyacatına mebni mubayaa eyledigi alat-ı sanaiyye bedellerinin meclis-i idare raporu muhteviyatında muharrer müfredatı kayd-ı esasiye muvafık bulundugu bil-tetkik görülmektedir.

                 Şirketimizin muamlet ve hesabat-ı umumiyesi bilançoda manzur - u alileri olacagı vecihle hüsnü niyetle tedvir edilmiş bulundugu ancak meclis-i idare raporunda da mukayyet bulundugu vecihle umr-u muhasebede muhtac-ı ıslah bazı noksanlılarının göze çarpmakta bulunduğu şirketimizin büyük hamisi Sanayi ve Maden Bankasının azim bir meblaga muzaheret ve yardımları maül-şükran bil-tetkik  görünmektedir.Şu azim müessesenin bütün müştemiltatı ve teşkilatı umumiyesi nazar-ı dikkate alındıgı takdirde cidden ve hakikaten şayan-ı takdir oldugu yapılan tekikattan anlaşılmaktadır.Bu suretle sene evvelki teşebbüsün bugün hakikat olarak tecellisi kuvvetli azmin neticesi olacagı anlaşılmaktadır.Şirketimizin meclis-i idare riyaseti ve rüfeka - i mesaisinin hizmetleri ve müstahdemin ve memurin - i muhteremenin gerek teşkilat-ı zirai ve gerek tesisat-ı sanayi hususundaki mesaileri şayan-ı takdir görülmekle bilanço muhteviyatının kuyuda muvafık ve mutabık bulundugu yapılan tetkikattan anlaşılmakla bulundugu maruzuyla bir kıta teftiş raporu arz olunur efendim.
               
                           11 Ağustos 1927
         Uşak Terakki-i Ziraat Türk Anonim Şirketi
            Murakıp : Hakkı                   Murakıp: Zeki  


                                   ----------------------------    *     ----------------------------


     *
                      Şirket Nizamnamesinde Tadili Teklif  Edilen 
                             Dört  Maddenin Metni 

      Birinci Madde : Şeker Fabrikaları tesis etmek ve Hükümetten Şeker imal ve Ticaretine ait İnhisarlar talep edebilmek ve şeker ve ana müteferrih istihsalat ve ticarete ait her türlü zirai ve sanayi ve ticari muamelatla iştigal etmek üzere muharrin- i imza...

            İkinci Madde : Şirketin ünvanı Uşak Teraki - i Ziraat Türk Anonim Şirketi olacak ve tabiatı itibarıyla bilcümle muamelatı hakkında Türkiye Cumhuriyetinin kavanin ve nizamat-ı hazire ve müstakbelesi tatbik edilecektir. Şirket esas maksat ve tedvir-i muamelatı için emval-i gayrimenkuleyi tasarruf edebilir.

         Beşinci Madde : Şirketin beheri ikişer liralık altı yüz bin hisseye münkasım olan bir milyon iki yüz bin liralık sermayesi bir buçuk milyon liraya iblağ edilmiştir. Ancak bunun üçüncü tertip olan üçyüz bin liralığı yüzer liralık ve hamiline muharrer hisse senedi olarak ihraç edilecektir. İşte bu bir buçuk milyon liralık sermayenin 250.000.- liralık hissesi Skoda Müessesesine ait ve %9 faizli ve muvakkat olup nihayet altı senede itfa olunacaktır. İş bu muvakkat hisse senetlerinden itifa olunan hissesi yerine o miktarda daimi hisse senedatı ihraç olunarak Hey'eti Umumiye muvacehesinde  müzayede suretiyle satılacaktır.Şirketin ihraç edilecek hisse senedatının numuneleri kablel- ihraç lacal-tastik Ticaret Vekaletine tevdih olunacaktır. Şirketin Müessisleri olan elli zata ait olmak, her birine üçer yüz hisse verilmek ve Şirketin ve şirketin tastikinden itibaren ilk yedi şene zarfında nama muharrer olup ahere satılmamak şartıyla mukaddema ihraç edilmiş olan onbeş bin hisse otuz bine iblağ olunmak ve yeniden ihraç olunan on beş bin hisse fabrikanın tesis ve teşkili emrinde muavenet-i fevkaladesi mesbuk ( sabit ) olan sanayi ve Maadin Bankasına tahsis edilmiştir.  
          Dokuzuncu Madde : Şirketin Umur-u mesalihi heyet-i umumiye tarafından müntehap ve on bir azadan mürekkep bir meclis-i idareye havale olunur. Bu azadan beşi Türkiye Sanayi ve Maadin Bankası ve ikisi Skoda müessesesi tarafından gösterilecek namzetlermeyanından intihap edilir. Şu kadar ki Sanayi ve Maadin Bankası Skoda Müessesesi hin-i hacette kendi azalarını tebdil hakkına haizdir. Bu surette tebdil edilen azanın tastiki ilk içtima edecek Hey'eti umumiyeye arz olunur.

              Skodaya mahsus olan azalıklar muvakkat hisseleri itifa olunca hitam bulur. Ancak iş bu hisseler her ne suretle olursa olsun Sanayi ve Maadin Bankasına intikal ettiği takdirde bu meblagın mezkur Bankaya tediyesi zamanına kadar bu iki azalık dahi Sanayi ve Maadin Bankasına intikal eder.

              Murakıp Hakkı Beyin Nizamnamenin Beşinci Maddesinin tadili Hakkındaki Teklifi :

          Şeker Fabrikası alet ve edevatının teminini tahhaüt ve ifa eden Skoda müessesesinin metkabı matluba-tının hisse senediyle istifası hususunun şirket nizamnamesi ve Ticaret Kanunuahkamına tevfikan tespiti.


             Orjinali Arşivimdedir.

                             ------------------------     *     ----------------------

               *

                   Uşak  Terakkı-i  Ziraat  Türk Anonim  Şieketinin
                        1926  Senesi  Bilançosudur     

            Nev-i  Matlubat

         Fabrika                                                                                           1.654.849.-35
   
         Demirbaş eşye ve Mefruşat                                                            3.980.-20
 
         Faal ziraat Makinaları                                                                      44.481.-92 
 
         Alet ve Levazım-ı Ziraiye Emtia Malzeme Ambarı                  153.704.-45

         Muhtelif Borçlular                                                                           181.086.-30

         Sanayi ve Maadin Bankası Borçlu Hesap carisi                        40.910.-90

         Matlup Senadat ve Kıymetli Evrak Cüzdanı                                 46.313.-58

         Hesabatı Muallaka                                                                             31.398.-84 

         Taahhüt Edilip Henüz tahsil edilmemiş Hisse senedatı         280.966.-00 

         Hesabat - ı Nazıma ( Hesap - muhasabe ücreti )                     151.968.-00

         Uşak Ziraat Bankası Şubesi Tevdiat Hesabı                                 1.255.-95 

         Kasa Mevcudu                                                                                      5.669.-64

         Kar ve Zarar Bakiyesi                                                                     137.441.-89 
       
        Yekün                                                                                      2.733.927.-08

             Nev - i  Duyun  
           
         Sermaye                                                                                           1.200.000.-00
   
         Muhtelif Alacaklılar                                                                              79.735.-08 

         İzmir İş Bankası Alacaklı Hesap Carisi                                           17.474.-52

        Türkiye Sanayi Maaden Bankası Açık Hesap Carisi               1.093.183.-66     

        Skoda Fabrikası                                                                                    32.832.-35

        Tediye Senadatı                                                                                   122.879.-43

        Hesabat- ı Muallaka                                                                              34.354.-04

        Hasabat- ı Nazıme                                                                               153.468.-00 
     
       Yekün                                                                                             2.733.927.-08   


                    
                                                                         Mülazahat              Amortiler      Nispeti
        Fabrika Zemini ve Arazi Bedelleri                             10.561.-36                        0
   
        İnşaat Masarifi                                                              678.745.-20                        0

        Ağır Aler ve Edevat-ı Sabite                                      716.176.-28                  0

       Küsbe Kurutma Fırını Aletleri                                     67.599.-90                       0         

       Tamirhane Alet ve Edevatı                                          18.175.-38                       0

         Kimyahene                                                                         7.250.-26                   362.-51             % 5

         Atölyeler Alet ve Edevatı                                                1.173.-70                1.173.-70             % 10

         Demirbaş eşya ve Mefruşat                                        10.508.-78                    632.-11         Muhtelif

       Vesait-i Nakliye                                                               22.008.-99                 5.714.-77             % 25

         Tesisat-ı Muhtelife Bedelleri                                        80.473.-15                  3.235.-29        Kısmen %5

         Tesisat-ı  İptidaiye Masarıfı                                           44.986.-21                 2.249.-31              % 5
   
         Tediyat-ı Umumiye                                                     1.654.849.-35                   Toplam

                                                                                                                                          13.367.-16              
        Beyan-ı Vechile Amortisman
          olarak Tenzil Olunan                                                     13.367.-16
     
          Baki  Kalan                                                                1.654.849.-35
     
                                                                                                  Beyanı   

         Tecim Şirketinden Mürur Matlubattan                      5.260.-55

          Pancar Avansları                                                           9.322.-07 

         Muhtelif Matlubat                                                       122.242.-18

          Hissedaran Taksit Borçluların
          Bakaya-ı Zimmetleri                                                    44.261.-50
       
                                                                                           181.086.-30 

                                                                            Beyanı   
         Kar  ve Zarar Hesabının Zimmetinde  

         Mukayyet olan                                                        154.714.-99

         Kar ve Zarar Hesabının Matlubunda  
         Mukayyet Olan                                                         17.273.-10

         Bakaya Zimmeti                                                    137.441.-89

         Tecim Şirketinden Mürur ve Tebdili
         Muktezi Aksiyon Bedelleri                                       1.840.-00
 
         Duyun-u Muhtelife Hesabında                               73.677.-59  
         Pancar Zirai Hesabında                                            3.217.-49
                                                                                       
                                                                                           79.735.-08
                                                                                       
                                                                                                   Beyanı

       Keşide Edilip Kabulüne İntizar Olunançek
         bedelleri                                                                         1.500.-00      
        Teminat olarak Tevdih olunan Duyun
        Senadatı Bedelleri                                                    151.968.-00  

                                                                     153.468.-00      
   
       İşbu bilançonun kuyuda muvafık olduğunu tastik ederiz. Fi 19 Temmuz 1927
         Muhasebe Müdürü
         Müdür - ü Umumi : Nuri   

        Orjinali Arşivimde.  

                      ------------------------    *    -----------------------




                               ........../ ........../ ...........   1927   Tarihli  Kütahya  Gazetesinden


                                      Uşak 'ta Şeker  İstihsali   Artıyor 
                                     ------   *   ------
                Bu Sene Bir de İspirto  Fabrikası Yapılacak
                                                       ----------   *    ----------
                 Sanayii ve Maadin Bankası Müdürü sadettin Bey, evvelki gün Uşak Şeker fabrikasını teftiş etmek üzere  Uşak'a gelmiştir.Dün Uşak Şeker Fabrikasının bu seneki faaliyeti hakkında şu malumatı vermiştir.
                 Bu sene pancar alımı, geçen seneye nisbetle yüzde elli fazladır. Geçen sene 480 vagon kadar şeker istihsal edilmişti. Bu sene gayri tabii bir hal olmazsa  600 vagondan fazla şeker istihsal edileceği anlaşılmaktadır.
                 Fabrika bu sene tam randuman ile bir çalışma devresine girmiş olacaktır. Geçen sene istihsal masraflarını kurtarmakla beraber borç ve faizinin mühim bir kısmını itfa etmiştir. Geçen seneki gibi istisalat ençok Afyonkarahisarı, Konya, Kütahya ve Eskişehir piyasalarında satılmıştır. Bu seneki istihsalattan yalnız İzmir piyasası üç yüz vagon şeker satın almıştır.
                 Bu sena fabrikanın kuvvei muharrikesine bir yedek takviye makinesi ilave edilmiştir. Ayrıca da bir ispirto fabrikası inşa edilecek teşrini evvelde ( Ekim ) faaliyete geçecektir. İspirtonun satılması hakkında  İnhisar idaresi ile görüşülmüştür. Bir kaç seneden beri teraküm etmiş olan ( Melas ) lar bu senekilerle be-raber İspirto fabrikasında işlenecektir. Ve istihsal edilek ispirtonun fabrikanın tesisi masraflarının mühim bir kısmını itfa edeceği tahmin edilmektedir.
                Uşak'ta ahiren su mes'elesi de kat'i surette halledilmiş ve bir membaa keşfedilerek fabrikaya getirilmiştir. Bu sene Alpullu Fabrikasında da mühim miktarda şeker istihsal edilecektir. Mamafih Uşak fabrikasının istihsalatı daha fazla olacaktır. İleride İzmir ve Afyon mıntıkalarında pancarın intaşi tarihleri arasındaki iki aylık fark, fabrikanın senede beş altı ay kadar çalışmasını temin edecektir.    

                                                 ---------------------    *    -------------------    

                    *

 
 
Uşak Terakki-i Ziraat Türk Anonim Şirketi Heyet-i Umumiye 22 Eylül 1927 Tarihine Müsadef Perşembe Günü Uşak’ta Akd-i İçtima Etti
 
En ziyade hisseyi temsil eden Sanayi ve Maden Bankası namına Hayrettin Bey efendi arane edilen hukuk müşaviri Halil Fevzi Beyle Maliye Memuru Mehmet Efendinin rey toplamak üzere olmalarına ve mumaileyhle meclis reisi Abdullah Hüsrev Beyin tensibiyle katib-i adli Asım Efendinin de katip olarak bulunması takarrür etmiştir.
                Mevcut aza tetkik edilerek bil-netice 48.929 hissedar mevcut olmasına nazaren nisab-ı içtima mevcut olduğu anlaşılmış ve müzakereye başlanmıştır.
                Ruznamenin üçüncü maddesinin müzakeresi Ticaret Vekaletinden ba-telgraf vuku bulan işar üzerine Ticaret Kanunun 289. Maddesi mucibince ilan muamelesi ikmaletin icra edilmek üzere ikinci ve fevkalade heyet-i umumiyeye temlik edildi. Meclis-i idare ve murakıb raporu okundu. Bilanço okundu. Raporlar ve bilanço hakkında söz isteyenler makam-ı riyasete soruldu:
                Hissedarandan Haşim Tekin Bey: Murakıblar Kanunun tarifi vechiyle birleşmemişlerdir. Heyet-i Umumiyeden mensup Murakıplar Kanunun çizdiği hudut vechiyle pervasız olarak icra istememişlerdir. Kanun murakıpların maddi alaka ile merbutiyetlerini selb (yasaklama) etmiştir. Murakıplar hisse senedatı bayilikleri ve pancar teftişi gibi işlere girişmişler ve bu suretle murakıplıktan tabiyeten müstafini kalmışlardır. Bu endişe karşısında bilançonun tamamı-ı muvaffakiyeti meçhuldur. Binaenaleyh murakıpların murakabe vazifeleri hala bakımı derece-i ta’meldir (vazifeleri geçersizdir). Bunun yeniden bir murakabe heyetine tevdiini talep ederim.
                Hissedarandan Katip Hakkı Efendi: Meclis-i idarece şirketin meban-i hususiyesi bankaya terhin edilmiştir. Bu mektum (Gizli) geçiliyor. Bunun tevzihini (izahını) talep ederim, dedi.
                Murakıp Hakkı Bey: Haşim Tekin Beye cevap olarak, sözlerinde iki nokta vardır. Birisi Zeki Bey ile beni tenkid diğeri banka murakıplarının bunu nazara almadıklarından vazifelerini yapamamalarıdır, diyorlar. Bilançonun doğru olduğunu söylüyorlar. Hâlbuki banka murakıpları da bilançoyu kabul ettikleri bedihidir (Açıktır). Binaenaleyh hesabatta teşevvüşü (bulanıklık) mucip olan bir şey yoktur. Hisse satmak meselesine gelince: Bu heyet-i idare kararıyla olmuştur. Buna tabiaten pek çok kimseler hisse satmış ve menafi temin etmiştir. Ve burada pancar ziraatı meselesi var. Pancarın temini her halde lazımdır. Bu nokta-i nazardan murakıplar vazifesini yapmıştırlar. Hisse senedi satma şirketin resmi memuriyeti değildir, dedi.
                Haşim Tekin Bey cevaben: Ben edindiğim endişeyi beyan ettim. Banka murakıplarını teşevvüşte alakadar addetmemiştim şirketin hisse senedatını satmak şirketin menafi’ne hizmet etmektir. Ve pancar ziraiyetini teşvik etmek herkesin vazifesidir. Ancak bunu murakıplar yapamaz, çünkü bu da bir nevi memuriyettir. Şahıs meselesi değildir. Zikrettiğim esbab-ı kanuni de bu babda komiser beyden tenvir edilmesini rica ederim, dedi.
                Hissedarandan Hüsnü Bey: Resmi bir makama sordum, murakıpların şirket hisse senedatını satmaları caiz değildir. Çünkü bu husus murakıpların bi-taraflığına mucibtir diye cevap aldım, dedi.
                Murakıp Hakkı Bey: Murakıpların hisse satması murakıpların vazifesine mani olmamış mıdır? Olmamıştır, dediler.
                Haşim Tekin Bey: Mesele bir tarafın üzerine mesuliyet atmak değildir. Murakıplar memur olamaz diye kanun söylüyor. İki gruba ayrılan murakıplar arasındaki görüş ihtilafı olabilir. Ben kanaatimi söylüyorum, dedi.
                Denizli hissederandan bir zat: Hayrettin ve Selahattin Beyler kuyudatın muvafık olduğunu söylüyorlar. Diğer murakıplar da bunu ifade ediyorlar. Binaenaleyh ortada bir şey yok, dedi.
                Murakıp Hayrettin Bey: Şirketi mütemeddid defalar teftiş ettik. Raporumuzun ayrı olması hep beraber birleşmediğimizden ve bazı nokta-i nazar ihtilafından ibarettir. Zeki ve Hakkı Beyler muamelatı çok iyi buluyorlar. Biz o kadar iyi bulmuyoruz. Muhasebat itibariyle şirketin hesabatında teveşşüş mevcut değildir. Diğer murakıpların hisse satışıyla iştigalleri hususu bahislerini vekil beye sordum. Ticaret Kanununda murakıplar memur olamaz diyor. Memuriyet her hangi alakan hesabiyesi olmak demektir. Maheza arzu edildiği takdirde başka bir murakabe heyeti tayin edilebilir. Maheza banka nokta-i nazarında böyle bir teveşşüş ve suiistimal yoktur, dediler.
                Hissederandan Avukat Nuri Bey: Satılan hisselerden henüz tahsil edilemeyenlerin hakk-ı istifa-ı verilmiştir. Murakıpların bunu görmesi lazım gelirdi, dedi.
                Hayrettin Bey: Tetkik ettiğimiz hesabat bu senenin değil geçen senenin hesabatıdır. Binaenaleyh böyle bir şey varsa gelecek içtima senesine aittir, dedi.
                Haşim Tekin Bey: Denizli hissedarı kardeşimiz iki murakıp grubunun aynı ifadede bulunduklarını söylüyorlar. Hayrettin Bey raporunda sarfiyatı kabul etmek mecburiyeti hasıl olmuştur, diyorlar. Bunların çokluğundan dolayı tetkiki kabil değildir, diyorlar. Bu şüpheli bir vaziyettir. Bunları ale-l-ıtlak (genel olarak) kabul etmek muvafık değildir.
                Hissedarandan Enver Bey: Haşim Tekin Beyin sözünü tasdik ediyorum, inşaatta bir takım suiistimal olduğu anlaşılıyor, binaenaleyh hesabatın tetkiki için bir komisyon tayinini talep ederim, dedi.
                Murakıp Zeki Bey: Meclis-i idareyi takdir etmemekliğimiz şu koca müesseseyi meydana getirdiğinden ileri gelmiştir. Binaenaleyh hesabatta fevkalade intizam olduğunu söylüyoruz, dedi.
                Enver Bey: O halde zeki Bey bizim nokta-ı nazarımızı kabul ediyor, dedi.
                Hissedarandan Hilmi Bey: Murakıplar te’mit (tahmin) sevkiyle vazife-i murakabelerini ifa edemezler, Haşim Tekin Beyin nokta-ı nazarına iştirak ediyorum, bir de suiistimal olduğunu söylüyorlar, ben bu kanaatte değilim fakat bunun tetkiki lazımdır, dedi.
                Murakıp Selahattin Nevzat Bey: Murakıplar vazifelerini tetkik etmişler ve hesabat muntazam şekilde tutulmamış demişlerdir. Bu şirkette suiistimal mevcuttur demek değildir. Binaenaleyh bunun hakkıyla murakabesi hesabatın deftere geçmesiyle kaimdir. Heyet-i umumiye bu tetkikatı kâfi bulmuyorsa yeniden tetkik edilmek lazımdır, dedi.
                Reis Bey: Müzakere kâfi olduğunu reye konulmasını teklif etti.
                Haşim Tekin Bey: Bu husus murakıpların şahsına aittir. Binaenaleyh rey istimal edememeleri lazımdır, dedi.
                Reis Bey: Eğer bu hususta ittifak varsa reye konulmasın, dediler.
                Azadan Remzi Bey: Murakıpların raporunu şüpheli görmek meclis-i idarenin hesabatını tetkik istemiş demektir. Bendeniz Melis-i idarenin sonradan iltihak etmiş bir azasıyım. Belki iyice tetkik edilmemiştir. Fakat suiistimale şahit değilim. Mehaza (öte yandan) meclis-i idarenin reye iştirak etmesi muvafık değildir, dedi.
                Murakıp Selahattin Bey: Murakıplar icap eden şeyleri görmüşlerdir. Daha ziyade tevzih ve tenvir edilmek için bir heyet-i hesabiye yapılması lazımdır, dedi.
                Denizli Azalarında Seyyit Bey: Yeniden bir heyet-i hesabiye teşkiline lüzum olmadığını çünkü şifahi sözlerden mesele tevzih ve tenvir etmiştir. Teklifi dermeyan eden arkadaşlar müspet bir şey meydana koymuyorlar. Ancak harici şayiayı nazara alıyorlar, halbuki gerek heyet-i idarenin herek murakıplar müsterihtir, dedi. Murakıp beylerin intifa’ (menfaat sağlama) meselesine gelince: Hisse senedatı satmak bir kusur değildir. Eğer hisse senedatı satmalarından bu intifa’ temini istemişlerse bu kusur değildir, badema satacakları hisse senedatından murakıplar intifa’ alsın diyen bir kimse lazımdır.
                Hami Bey: On beş gün evvel raporu tetkik için gittim, vermediler, dedi.
                Murakıplardan Hayrettin Bey: Şirkette suiistimal olursa bunu görenler murakıplara müracaat etmek lazımdır. Yoksa her şahsın ayrı ayrı defteri tetkik etmeleri lazım değildir, dedi.
                Azadan Remzi Bey: Eğer mevcut iddia heyet-i idarenin muvafık iş görmedikleri reyinde ise bu cihet anlaşılsın herhangi bir hissedar herhangi bir zaman şirketin bütün hesebatını tetkik edemez. Ancak muayyen olan defteri muayene eder. Kanun da buna cevaz vermiştir. Eğer hissedaran meclis-i idare murakıpların vazifesini kafi görmüyorsa bunun tetkiki için bir heyet-i hesabiye yapılabilir. Binaenaleyh reye konsun, dedi.
                Hissedarandan Avukat Seyyid Bey: Heyet-i hesabiye hangi hesabı tetkik edecektir. Bunun evvel emirde tespiti lazımdır. Netice itibariyle hiçbir kıymeti olamayacak olan bu fikirden sarf-ı nazar edilmesini vehme riayet edilmemesini, söyledi.
                Reis Abdullah Hüsrev Bey: Yeni bir hesap heyeti hakkındaki teklifin reye konulmasını talep eyledi.
                Husus-u mezkûr reye konuldu:
                Altmış yedi muhalif reye karşı yüz iki rey ile yeniden bir heyet-i hesabiye teşkiline lüzum olmadığı karargir oldu.
                Hissedarandan Haled Efendi: Artezyen kuyusuna sarf edilen paranın beyhude olduğundan bu hususta heyetin tenvir edilmesini talep eyledi.
                Reis Abdullah Hüsrev Bey: Heyeti uzun beyanatıyla tenvir etti.
                Heyet-i hesabiyenin tayin edilmemesi meclis-i idarenin ibrası demek olduğundan bunun yeniden tetkik edilmesine lüzum olmadığı anlaşıldı.
                Katib-i Adlilerin şirket meclis-i idaresinde bulunamayacaklarından katib-i adli Asım Efendi istifa etti.
                Meclis-i idareden sülüsanın (üçte birinin) tebdili meselesi müzakereye kondu.
                Reis Abdullah Hüsrev Bey ve murakıp Hayrettin Bey banka tarafından teklif edilen ve fakat nevakısı (Eksiklikleri) hasebiyle ikmali zaruri olan husustan dolayı meclis-i idareden sülüsanın tebdili keyfiyetinin muayyen bir müddetle temlikini (sürenin uzatılmasını) talep eyledi.
                Hakkı Bey aleyhinde beyanatta bulundu.
                Hayrettin Bey cevap verdi.
                Haşim Tekin Bey, Hayrettin Beyin teklifini kabul eyledi.
                Hissedarandan Seyyid Bey: Bu günkü alınan vekâletlerin temlik edilmesi teklif edilen heyet-i umumiye içtimaında istiamel edilemeyeceğine nazaren bir ay zarfında şekle riayet edilemeyeceğinden bunun daha ziyade müddete tehirini talep eyledi.
                Murakıp Hakkı Bey: Bu günkü heyet-i umumiyede meclis-i idarenin tayinini talep eyledi.
                Heyet-i idareden Remzi ve Murakıp Selahattin Beyler talikini talep eylediler. Leh ve aleyhte söz söylendi.
                Meclis-i idare-i hazirenin fevkalade olarak teşkil edecek bir heyet-i umumiyeye mi bırakılması yoksa şimdi mi tebdil edilmesi hususu reye kondu.
                Heyet-i umumiyenin 30 Teşrin-i evvel 1927 tarihine talikine ve muallâk bu celsede meclis-i idarenin tebdili hususunun müzakere ve intihabına karar verildi. Murakıpların yeniden tayini hususu müzakereye vazh edildi. Murakıpların da ittifak-ı ara ile gelecek heyet-i umumiyede intihabına karar verildi. Aynı zamanda komiser bey murakıpların hisse satışı vazifesini ve mutemetlik vazifesi alamayacaklarını ve bunun zapta geçirilmesini söyledi ve kabul edildi.                    22 Eylül 1927

                              ---------------------------    *    ------------------------

                      *


  30.Ekim .1927  Fevkalade  İçtima 


Uşak Terakki-i Ziraat Türk Anonim Şirketinin Fevkalade Heyet-i Umumiye İctimaı Teşrin-i Evvel Otuzuncu Pazar Günü Saat Dörtte Şirket Meclis-i İdare Reisi Abdullah Hüserev Beyin Riyasetinde ve Hükümet Namına Komiser Olarak Ticaret Vekâletinden İzam Kılınmış Olan Vekalet Müsteşarı Şakir Bey Huzuruyla Akdedilmiştir.
                Komiser tarafından ilanat-ı kanuniyenin müddet-i muayenesi zarfında icra edildiği ledel-tetkik anlaşılarak dört yüz kırk dört bin dokuz yüz sekiz hisseye müştemil eden hissederanın duhulüyle varakası alınarak hazır bulundukları da bu babdaki evrakın tetkikinden anlaşılarak celsenin küşad olunabileceği makam-ı riyasete tefhim edilmiştir. Evvel emirde en ziyade rey sahibi olan Sanayi ve Maden Bankası müdürü Hayrettin Bey ve diğeri Maliye Vekaletini temsilen hazır bulunan Lütfi Bey intihap edilmişler ve vazife-i kitabiyeyi ifa için hissedarandan Enver Bey intihap kılınmıştır.
                Komiser bey tezyid-i sermayeye ait ruznamedeki birinci maddenin müzakere edilebilmesi için sermaye-i şirketin dörtte üçünün mevcut olması lazım gelip halbuki mevcut hissedaran bu sayıyı doldurmadığından tehirine lüzum olduğunu söyledi. Heyet-i umumiyece bir müddet tehiri kabul edildi.
                Sanayi ve Maden Bankası tarafından tadili teklif edilen birinci maddenin aslı ve şekl-i muadili okundu.
                Denizli Hissedaranından Bir Zat: Şekl-i aslisindeki mahzurun biraz daha açık söylenilmesini teklif etti.
Hissedarandan Hayrettin Bey: Şirket, teşkilinde pek vasih maksadı ihtiva etmek üzere teşkil etmiş. Bir istikraz akdetmek istediğimiz zaman bankalar sizin maksad-ı teşekkülünüz başkadır, ziraat, iktisadi değildir. Mütenevvie işlerle uğraşıyorsunuz. Bunun için muayyen bir gaye hakkında kayıt ve nizamnameniz olmadıkça istikraz yapamayız dediler. Binaenaleyh bundan sonra müessesenin yalnız şeker ve buna ait muamelatla iştigalini düşünerek teklif ettik.
Denizli Hissedaranından Bir Zat: Bu mahzur bu suretle varittir dedi.
Denizli’den Diğer Bir Zat: Bu maddenin tadilini teklif eden zat kimdir. Ve teklif şeraitini haiz midir?
Meclis-i İdare Reisi: Sanayi ve Maden Bankasıdır ve ruznamede vardır. Şerait-i teklife haizdir.
Hayrettin Bey: Banka bu teklifi yaptığı zaman şerat-i lazımeye haiz bulunuyordu. Bu ciheti heyet-i idare tetkik etmiştir.
Denizliden Diğer Bir Zat: Acaba banka hala o şeraite haiz midir, yoksa elinden hisse senedatını çıkarmış mıdır?
Selahattin Bey: Bu tetkik edilmiştir. kifayet-i mezkureye karar verilerek teklifin reye konulmasını talep ederim.
Ahmet Remzi Bey: Her arkadaş kanuni bir mütalaa yapar ve münakaşa edebilir. Meclis-i idarenin kabul ettiği ve ruznameye koyduğu mevat meclis-i  idarenin teklifi mahiyetindedir.
Abdullah Hüsrev Bey: Kifayet-i müzakere teklif ve takriri vardır.
Hakkı Bey: Biz de söyleyelim. Banka tarafından bazı mevadın tadili teklif ve meclis-i idarece kabul edimleş, tabi bunu o zaman tetkik etmiştir. Fakat bundan sonra banka elindeki hisse senedatının kısm-ı azamisini elinden çıkararak şerait-i kanuniyeyi kaybetmiş ve tadil hakkından vazgeçmiş demektir. Şimdi bunun tetkiki heyet-i idarenin değil heyet-i umumiyenin hakkıdır. Kanun-u ticarette madde tadilini teklif eden hissedar bu husustaki müzakereye ve reye iştirak edemez diyor.  Banka hissesini devretmekle tadil teklifi hakkını kaybetmiştir. Bu tadil teklifinin müzakere edilmesi lazımdır.
Ahmet Remzi Bey: Banka teklifini yaptıktan sonra hisselerini ahere devretmekle hakkını kaybetmez, bunu evvelce meclis-i idare kabul etmiş ve ruznameye koymuştur. Buraya bunun müzakeresi için toplanılan maksattan ihra’ (eksiltme, azaltma) ve kelime üzerinde oynamayalım. Bunun tetkik ve müzakeresi lazımdır. Bankanın bu hususta rey verip vermemesi başka meseledir. Bu teklif şirketin menfaatinedir. Yalnız söz söylerken yekdiğerimizi asabileştirmeyelim.
Hakkı Bey: Banka bir madde değil beş maddenin tadilini teklif ediyor. Nokta-i nazarımda mu’sırım (ısrar eden).
Denizliden Bir Zat: Maddenin tadili teklifinin müzakeresi ancak celsenin küşadı anında bir hadise vardır. Banka müzakere yapılmazdan evvel seni ahere devretmekle acaba tadil teklifi hakkını da devretmiş olmuyor mu? Her hangi bir teklif sahibi teklifinden sonra da bu talebinde mu’sır olur veya ahere devreder. Devretmiş ise o hisseleri alan zatın teklif etmesi lazımdır.
Komiser Bey: Bu mevadın müzakeresi ruznameye girmiştir. Müzakere edilmesi lazımdır, münakaşa edilecek bir şey yoktur, dedi.  Müzakere kabul edildi.
Denizliden Bir Zat: Banka tadil teklifinde müesseses-i iktisadiye teşkili kaydı kaldırılıyor. Bu kayıt şimdilik kabil-i tatbik değildir. İleride tatbik edilmesi ihtimali vardır. Bu kayıt kaldırılmamalıdır. Ancak ileride sermaye genişlerse müessese-i iktisadiye teşkil edebilir, kayıt da bulunmalıdır.
Ahmet Remzi Bey: Fabrikanın sermayesi azdır. Şirket şeker işi ve bunlara ait işlerle uğraşmalıdır. Şimdi sermayemiz vardır. Sermayemiz genişlerse o zaman her şeyi yaparız. Onun için çerçeveyi daraltmak lazımdır. Şirketin başka işlerle uğraşmağa tahammülü yoktur.
Abdullah Hüsrev Bey: İtiraz eden yoksa niçin rey-i hafi (gizli oylama)  ile yapalım.
Ahmet Remzi Bey: Vakit zayi etmeyelim muhalif olan varsa o zaman yapalım değilse rey-i hafiye lüzum yoktur.
Reye vazh olunarak tadil teklifi aynen ekseriyetle kabul edildi.
İkinci maddenin tadil ve şekl-i aslisi okundu. Aynen ve müttefikan tadil kabul edildi.
Beşinci maddeye gelince:
Hakkı Bey: Nisab-ı ekseriyet sermaye tadilinde arayız fakat bu maddenin Skoda’ya müteallik kısmının müzakeresi için nisab-ı ekseriyet vardır. Müzakeresi lazımdır. Sermaye tezyidi hakkındaki fıkra müzakeresinin tehiriyle diğer fıkranın müzakeresini talep eden beşinci maddenin aslı ve tadil şekli okundu.
Hakkı Bey: Bendeniz sermayenin tezyidi hakkındaki teklifiyle alakadar değilim ben murakıp sıfatıyla bu maddenin bazı husumette