Şeker Fabrikası - 1930 - 1

* 15 Teşrinievvel “ Eylül “ 1930 Tarihli
Olağan Genel Kurul Toplantısı

15.Teşrinievvel 930 tarihine müsadif Çarşamba günü saat 10 da Şirket merkezinde toplanması İstanbulda münteşir Milliyet ve Vakit Gazetelerinin 10 Eylül 930 ve Akşam gazete-sinin 12.Eylül 930 tarihli İzmir’de münteşir Yeni Asır Gazetesinin 12.Eylül 930 tarihli ve Anka-rada münteşir Resmi Gezetenin 15.Eylül .930 tarihli nüshalarıyla ve Uşak’ta muhtelif mahal-lere ilan yapıştırılmak ve tellal bağırtmak sureti ile ilan edilmiş olan Uşak Terakkıi Ziraat Türk Anonim Şirketi hissedaranının alel’ade hey’eti Umumiye içtimaı zabıtnamesidir.

Muayyen gün ve saatte asaleten ve vekaleten 678,978.- liralık hisseye malik 42 hisse-darın içtimada hazır ve alel’ade içtimalarda matlup olan nisabı içtima ve müzakerenin hasıl bulunduğu hissedaran tarafından imzalanan cetvelin tetkikinden anlaşılmagla İktisat Vekaleti namına komser olarak bulunan İzmir mıntıkası ticaret müdürü Ziya Beyin huzurlarıyla meclisi idare reisi Remzi Bey tarafından içtima açılmıştır.

Evvela şirket esas mukavelenamesi mucibince rey toplamak için en ziyede hisseye malik hissedarlardan Sanayi ve Maadin Bankası Mümessili Sadettin ve Molla Ömer Oğlu Nuri Beyler rey toplamağa ve Noter Asım Bey ve şirket memurlarından İhsan Beyler Heyeti Umumiye katipliğine intihap olundu.

Müzakereta başlamadan evvel Avukat Nuri Bey Sanayi ve Maadin Bankasının 10 rey-den fazla rey istimaline salahiyettar olmadığını söyledi. Bundan sonra ruznamenin birinci maddesini teşkil eden meclisi idare ve murakıp raporları ve billanço okundu.

Riyasetten vaki olan sual üzerine Avukat Nuri Bey ve Sanayi Maadin Bankası Müdürü Sadettin Beyler söz istemişlerdir.

Makamı riyaset idare meclisi raporunu itham için şu beyanatta bulundu :

Bilançoda görülen zarar miktarı sermayenin iki sülüsünden fazla bulunduğu cihetle tasfiye meselesi karşısında ve bu hususta karar ittihaz ettiğini raporumuzda arzeylemiştik. Umumi Heyet İçtimamızın bu tarihe kadar teahhuru, işlemekte işlemekte bulunduğumuz kampanyanın neticesini takriben tayine imkan vermiş ve bu netice bilanço zararlarının mü-him bir kısmının imhasıyla tasfiye keyfiyetini bertaraf ettirecek derecede bulunmuş olduğun-dan bu cihetinde umumi heyetinizce nazarı dikkate alınmasını ilaveye lüzum görüyoruz.

Bu izahata göre fevkalade içtimaa lüzum olup olmadığı taktirlerinize arz olunur.

Avukat Nuri Bey söze başladı : Hissedarların Hey’eti İdareyi ibrası için hesabatla alakadar olması lazımdır. Meclisi İdare azası beş kişi olduğu halde raporda raporda Aziz Beyin imzası yoktur. Sonra murakıp Haşim Tekin Beyin raporu ile Meclisi İdare raporu arasında bü-yük farklar vardır. Bu telif edilecekmi ? Şirket her sene çok zarar içerisindedir. Bu bilançoda Afyon, Salihli ve Alaşehir zararları vardır. Her hissedar sermayesini kar için şirkete koyar. Bu-nun hüsnü istimali lazımdır. Binaen aleyh bu zararları yapanların mes’ul olması lazımdır.

Bu gün Uşak’ın pazarı olması dolayısıyla hissedarların çoğu iştirak etmemiştir. Bunun mümkün ise yarına taliki lazımdır. Bu zararlar eğer vaktiyle görülmezse gelecek sene daha çok zararlar olması ihtimali vardır. Bu hususta hey’eti Umumiyenin tenvir edilmesi lazımdır dedi

Reis Remzi Bey : Sabık Müdür Aziz Beyin bilançoda imzası olmaması başka bir iş için buradan ayrılmış olmasındandır. İdare heyeti umumi heyete karşı mes’uldür. İdare meclisi isterse Müdürü tebdil eder. Aziz Bey azalıktan ayrılmıştır dedi.

Mürakıp Haşim Tekin Beyin raporuyla idare mecilisi raporu arasındaki farklara gelince : Amortiler mes’elesinde her iki mürakıbın fikri amaortilerin azaltılması merkezindedir. Bu husustaki noktayı nazarımızı ayrıca belirteceğiz. Şeker bedelinin az gösterilmesi meselesine gelince : şeker fiyatı tahminimizden ziyade tenezzül etmiştir. Şu halde idare meclisinin bilanço rakamlarını tayin ederken gösterdiği dikkat yerindedir zannederiz. Ziraat hesabındaki zayiatın mes’ullerini arıyoruz.

Bu hesaplar şirketin bidayeti teşekkülüne aittir. İlk senenin muhasebesi eyi olmadığı için mes’ullerini tayin müşküldür, zannediyoruz. Gümrük resminden muaf için vaktında müracaat ve takip yapılamadığından bunları ödemek mecburiyetinde kaldık. Bu masrafı kar ve zarar hesabına kaydetmekle bu hususta ihtiyatlı hareket edilmiştir. İnşaat mühim bir miktar pahalıya mal olmuştur. Çimento resminin inşaat üzerine ilave edilmesi binaların kıymetini çok kabartacağından çimentoların gümrüğünde zarara kaydettik. Yağlar esasen sarf olunmuştur. Bazı alet ve edevat eskimiştir. Bunların kıymetlerine ilave hakikatten uzaklaşmak idi.

Mamafih bu resimlerin eşyaların üzerine zammını hey’eti umumiye kabul ederse buda yapılır. Tohum ifnasının senesi içinde kaydı meselesine gelince : Tohum ifnasına bilançodan evvel karar verilmiştir. Bu itibarla bilançoya kaydı muvafık görmedik. Meclisi idare mevcut emvali mümkün mertebe hakiki kıymetleri ile kaydetmeğe çalışmıştır. Su yolları meselesine gelince : Buraya sarf edilen onbeş bin liranın zarar kaydedilmesine itiraz ediliyor. Sarf edilen on beş bin lira su yollarının maliyetine zammedilirse hakikatten büsbütün uzaklaşılmış olacaktır.

Esefle söylerim ki yüz kırk bin liralık bu eski dranajların suyu yarım litreye kadar düşmüş hemen hiç kalmamıştır. Fakat yine haber verelim ki alınan esaslı tedbirler sayesinde kafi derecede su yeni bulunan dranajlardan elde edilmiş ve gelecek seneler içinde temin olunmuştur. Pancar teftişi masrafı olarak bankaya verilen meblağ mukavele icabıdır. Bankanın bir çok paraları şirketimizde duruyor. Bu Uşak lehine büyük bir faidedir.

Bu masraf geçen senede Hey’eti Umumiye tarafından kabul edilmiştir. Mahaza bu masrafın badema alınmamasını rica ettik. Bankada kabul etti. Artık başka seneler için bu vaziyet yoktur. Alaşehir, Salihli ve Afyon zararları 927, 928 senelerine aittir. Bunların müsebbipleri şirketçe tetkik ediliyor.

Bu zararlar buralarda vaktiyle çok dikkatli olarak yapılmamış zer’iyat neticesidir. Bu sebeble şirket hesabına müteferrik ziraat esası terkedilmiştir. Zararların bir kısmı mühimmi denakliyattan ileri geliyordu. Bunu da çok dar bir sahaya koyduk. Bu gün Pazar olduğundan çok hissedarların gelmediği bahsine gelince : Meclisi İdare bu günün pazara tesadüf edeceğini hatırl
amamıştır. Hissedarların herhangi bir sualinden kaçınacak halde değildir.

Hissedarları tatmin için her vakit cevap verilir. İçtimaı yarına talik etmek Hey’etin ve-receği karara bağlıdır. Mamafih alakadar olmak isteyen her şahıs Pazar işini bırakarak gele-bilirdi. Büyük memurlardan kefalet alınıyor mu? Deye sordular Meclisi İdare kefalet alınması lazım gelen memurlardan ve bilhassa para ile meşkul olan zatlardan kefalet ister dedi.

Avukat Nuri Bey : Bilançonun tanzimi sırasında Müdür Aziz Beyin bulunmamasına na-zaran bunun imzası bulunması lazım idi. Alaşehir,Salihli ve Afyon zararları ziraat memurları-nın hilafı salahiyet yaptıkları işle alakadardır. Hatta Dere Köyünde mevcut pancar alınıp geti-rilmemiştir. Bazı kimseler de elindeki pancarları teslim edememişlerdir. Bunun müsebbibi Müdürdür, birde gümrük resmi vardır. Bunu da sebebiyet veren memurların tazmin etmesi icap eder, dedi.

Mürakıp Haşim Tekin Bey : Raporum lüzumu kadar muvazzahtır, raporum haricinde kalan bir nokta varsa söyledikleri takdirde bunu da izah ederim, eğer raporumda vuzuhsuzluk varsa bunu da Nuri Bey söylesin izah edeyim deyerek raporu hakkında izahat verdi.

Sadettin Beyin Beyanatı : Bankanın mukavele mucibince aldığı murakabe tahsisatının bu seneden itibaren hakiki sarfiyattan ibaret olarak alınmasına ve bu masraflar iki bin beşyüz liradan fazla olsa da fazlasının talep olunmamasına dair Banka Meclisi İdaresinin kararı oldu-ğunu tevzihan arzeylerim.

Bilançoda münderiç amortisman hesapları hakkında murakıp Abdullah Hüsrev Beye-fendinin raporunda münderiç olduğu veçhile geçen senenin amaortisman hesaplarının aynen bu sene de tatbiki şeklinde tadilat ifasına ve diğer hesapların bilançoda münderiç olduğu vec-ile tastikini teklif ederim, Bu beyanat üzerine meclisi idare namına

Reis Remzi bey şunları söylemiştir : Amortisman ayni zamanda bir nevi ihtiyat mahiye-tindedir. Meclisimiz hem eski senelerde yapılan amortilerin azlığını hem de şeker işlerinin her vakit risk içerisinde bulunduğunu bir de şirketin umumi vaziyetini düşünerek ihtiyatlı hareket etmeyi muvafık bulmuş idi. Mürakıp Beyler ve Sermayenin mühim bir kısmına sahip ve en bü-yük alacaklı olan Sanayi ve Maadin Bankası amorti hesabının tashihi teklifinde bulunduğu ci-hetle keyfiyeti ekseriyetin kararına arzile iktifa ediyoruz, dedi ve şirketin umumi vaziyeti hakkında mütemmim izahat verdi.

Amortisman meselesinde Haşim Tekin Beyin, Abdullah Hüsrev ve Hazım Beylerin tek-lifleri reye konularak bunlardan murakıp Abdullah Hüsrev Beyin teklifi dairesinde tashih edil-mek şartıyla bilanço ekseriyetle kabul olunmuştur.

Hey’eti idarenin ibrası mes’elesinde Avukat Nuri Bey sabık Müdür Aziz Beyin celbi ve istimaı için içtimaın tehirini teklif eylemiş ise de kabul edilmemiş ve şu karar ekseriyetle kabul olunmuıştur.

Raporlar ve bilanço okunarak idare muamelat ve hesabatının muvafık cereyan ettiği ğörülmüştür. Amorti hesabının Abdullah Hüsrev Beyin teklifi veçhile tashihine ve bu tadil ile raporla bilançonun tastikine ve İdare Meclisinin ibrasına karar verilmiştir.

Bundan sonra şirket tasfiye mevzuu hakkında görüşülmek üzere fevkalade hey’eti Umumiye içtimaına lüzum olup olmadığı mes’elesi görüşülerek şu karar ittifakla kabul ve tasvip olunmuştur.

Bu seneki kampanya neticesinde zararlardan bir kısmı imha edilebileceğinden mevcut sermaye ile iktifaya ve binaen aleyh fevkalade içtima yapılmasına lüzum olmadığına karar verilmiştir.

Ruznamenin ikinci ve üçüncü maddesi : Meclisi İdare azalığından istifa eden Aziz ve esas mukavele mucibince kendisine kur’a isabet eden Muhlis Beylerin yerine yeniden iki meclisi idare azası ve müddetleri hitam bulan mürakıpların yerine yeniden iki murakıp inti-habı meselesi reye konmuş ve azalığa 299 rey ile Muhlis ve 309 rey ile Sadettin Beyler ve murakıplıklara 309 rey ile Abdullah Hüsrev ve Haşim Tekin Beyler intihap olunmuş ve müra-kıp ücretleri geçen seneki gibi beşer yüz lira olarak kabul edilmiştir. Zaptım Reis ve katipler tarafından imzası Umumi Hey’etçe kabul olunarak içtimaa nihayet verilmiştir.

                                                                                                                      15. Birinciteşrin 1930
Rey toplamaya memur
Katip                  Katip                       Molla Ömer Oğlu      Sanayi ve Muadin              Reis
İhsan                 Asım                                Nuri              Bankası Umum Müdürü         Remzi
                                                                                                          Sadettin

                     İş bu zabıtnamenin ceryanı hale mutabık olduğu tastik kılındı.
                                                                                                                          15 . 10 . 930
                                                                                                              İktisat Vekaleti Nam.
                                                                                                             İzmir Mıntıka Ticaret
Müdürü Ziya
Aslına mutabıktır.

Aslı arşivimdedir.

   ----------------------- * --------------------

06. Temmuz .1930 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi

* Uşak Şeker Fabrikası

Fabrikanın Başka Bir Yere Nakli Mevzubahs Değildir.

Uşak Şeker Fabrikasını İdare etmekte olan ( Terakkıi Ziraat ) Türk Anonim Şirketinin son zamanlarda takarrür etmiş olan tasfiyesi dolayısıyle bu fabrikanın Uşak'tan başka bir yere nakli hakkında bazı gazetelerde intişar eden haberler nazarı dikkati celp etmiştir.

Bu hususta yaptığımız tetkikat neticesinde şu netice elde edilmiştir.

Şirketin son zamanlarda B . M . Meclisinde tasfiyesi mevzubahs olurken Eskişehir meb'usu Emin B. fabrikanın muvafık görülürse Eskişehir'e nakledilmesini teklif etmiş ve fakat bu teklif kabul edilmemiştir. Binaenaleyh fabrikanın başka bir mahalle nakli meselesi bittabii varit görülemez. İktisat Vekaletinde bu hususa dairbir cereyan olmadığı ve uzun mesai neticesi Uşak'ta yapılmış olan fabrikaya mühim miktarda masraf edilmiş ve bir çok ağır tesisat yapılmış olduğu malumdur.

Bu tesisatın yerinden kaldırılmasına başka bir mahalle nakline kat'i bir zaruret olmadığı gibi böyle bir nakil meselesi külliyetli masrafa ihtiyaç gösterecektir. Saniyen Fabrika geçen sene Uşak ve havalisi pancar zerri-yatından mühim miktarda istifade etmiş ve üç yüz vagon şeker istiksal edilmişti. Haber aldiğimiza nazaran yeni sene mahsulününde beş yüz vagon şeker istihsaline kafi gelebilecek bir raddede olduğu anlaşılmıştır.

Şu halde Uşak havalisinde müstakbelde bir fabrikayı idare edecek derecede pancar yetişmesi ihti-mali çok kuvvetli görülmektedir. Binaenaleyh böyle bir vaziyet karşısında Uşak'taki şeker fabrikasının bugün calibi dikkat görünen noksanlıklarını izale etmek, ıslah etmek ve bu fabrikanın müstakbel tekamülünü teshil ve temin etmek lazımdır.
İktisat vekaleti de bu cihetl de nazarı dikkate alarak fabrikayı idare eden şirketin tasfiyesini ve fakat fabrikanın başka bir elden idaresini muvafık görerek B : M . Meclisine bir layıha takdim edilmiş ve Meclisi Ali tarafından da bu layıha kabul edilmiştir. Binaenalyh bu meseleye burada ve bu şekil dahilinde bitmiş nazarıyla bakmak zaruridir.
İktisat Vekaleti Uşak fabrikasına ve Uşak mıntıkasında pancar zerriyetına layık olduğu ehemmiyeti vermekte gecikmemiştir. Fabrikanın başka bir mahalle nakli değil, tekamül ve istihsalatının teyzidi mevzubahstir.